biologie

Thema 2 Voortplanting en seksualiteit

Basisstof 3 Hormonen

Samenvatting

In deze les leer je wat hormonen zijn en welke rol ze spelen in de puberteit en voortplanting. Hormonen zijn stoffen die door klieren in je lichaam worden gemaakt. Ze regelen veel processen, zoals groei, stemming en de werking van geslachtsorganen. Zonder hormonen zou de puberteit niet kunnen beginnen.

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen wat hormonen zijn.
• Je weet welke klieren geslachtshormonen maken.
• Je kunt de werking van de belangrijkste hormonen bij jongens en meisjes beschrijven.
• Je begrijpt hoe hormonen zorgen voor veranderingen in de puberteit.

Lesinhoud

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn regelstoffen die door speciale organen worden gemaakt: de klieren.
Ze komen via het bloed bij organen terecht die ze moeten aansturen.
Hormonen bepalen onder andere:

• wanneer je groeit,
• wanneer de puberteit begint,
• en hoe de geslachtsorganen werken.

De hypofyse

De hypofyse is een kleine klier onder in de hersenen.
Deze klier geeft een seintje aan andere klieren om hormonen te maken.
Zo zorgt de hypofyse ervoor dat de teelballen bij jongens en de eierstokken bij meisjes actief worden.

Hormonen bij jongens

• De teelballen maken het hormoon testosteron.
• Testosteron zorgt voor:
  • groei van de penis en teelballen,
  • meer spiermassa,
  • lagere stem,
  • baardgroei,
  • productie van zaadcellen.

Hormonen bij meisjes

• De eierstokken maken oestrogeen en progesteron.
• Deze hormonen zorgen voor:
  • groei van borsten,
  • bredere heupen,
  • de menstruatiecyclus,
  • rijping van eicellen.

Samenwerking van hormonen

Hormonen werken samen als een soort regelsysteem:

• De hypofyse start de productie.
• De teelballen of eierstokken maken geslachtshormonen.
• Die hormonen zorgen voor veranderingen in het lichaam.
  Als er genoeg hormonen zijn, remt de hypofyse de aanmaak af. Dit heet terugkoppeling.

Praktische toepassingen

• Door te begrijpen hoe hormonen werken, weet je waarom je lichaam in de puberteit verandert.
• Het helpt je beter om te gaan met stemmingswisselingen of veranderingen in gedrag.
• Deze kennis is ook belangrijk bij keuzes over gezondheid, sport en voeding, omdat hormonen daar invloed op hebben.

Controlevragen en antwoorden

1. Vraag: Wat is de functie van hormonen in het lichaam?
   Antwoord: Ze regelen allerlei processen, zoals groei, puberteit en voortplanting.

2. Vraag: Welke klier geeft het startsein voor de puberteit?
   Antwoord: De hypofyse.

3. Vraag: Welk hormoon zorgt bij jongens voor de productie van zaadcellen?
   Antwoord: Testosteron.

4. Vraag: Noem twee functies van oestrogeen bij meisjes.
   Antwoord: Het zorgt voor borstontwikkeling en regelt de menstruatiecyclus.

5. Vraag: Wat betekent terugkoppeling bij hormonen?
   Antwoord: Dat de hypofyse stopt met het aanmaken van hormonen als er genoeg in het bloed zit.

---

Gebaseerd op: Biologie voor Jou 3A – Thema 2, Basisstof 3 Hormonen (uit het document “BBL-3a-thema 1-organen en cellen.docx” en aanvullend lesmateriaal).