biologie

Thema 1 Organen en cellen

Basisstof 6 Geslachtscellen en bevruchting

Samenvatting

In deze les leer je over geslachtscellen, oftewel voortplantingscellen, en het proces van bevruchting. Je ontdekt het verschil tussen gewone lichaamscellen en geslachtscellen. Ook komt aan bod hoe bevruchting plaatsvindt en wat daarbij gebeurt in de kern van de cel.

Lesdoelen

Je kunt uitleggen wat geslachtscellen zijn.
Je kent het verschil tussen gewone lichaamscellen en geslachtscellen.
Je kunt uitleggen wat er bij bevruchting gebeurt.
Je weet waarom geslachtscellen een ander aantal chromosomen hebben dan gewone cellen.

Lesinhoud

Wat zijn geslachtscellen?
Geslachtscellen zijn cellen die nodig zijn voor voortplanting. Bij de mens zijn dit de eicellen (vrouw) en zaadcellen (man). Geslachtscellen noem je ook wel voortplantingscellen.

Verschil tussen gewone cellen en geslachtscellen:

Gewone cellen (lichaamscellen) bevatten het volledige aantal chromosomen van een soort (bij de mens zijn dat er 46).
Geslachtscellen bevatten de helft van het aantal chromosomen (bij de mens 23). Dit noem je een ‘haploïde’ cel.

Waarom is dat zo?
Bij de bevruchting smelten een eicel en een zaadcel samen. Hun kernen versmelten ook. Zo ontstaat een bevruchte eicel met het oorspronkelijke aantal chromosomen (dus weer 46 bij de mens).

Hoe ontstaan geslachtscellen?
Het ontstaan van geslachtscellen gebeurt in de voortplantingsorganen (eierstokken en testes). Hier vindt een speciale celdeling plaats, die anders is dan de gewone celdeling. Dit proces heet ‘meiose’. Door meiose ontstaat uit één moedercel vier dochtercellen die elk de helft van het chromosoomaantal hebben.

Wat gebeurt er bij bevruchting?

Een zaadcel en een eicel smelten samen.
De celkernen voegen zich samen, waardoor het totale aantal chromosomen wordt hersteld.
Zo ontstaat er een nieuwe cel met alle erfelijke informatie van beide ouders.

Praktische toepassingen

Dankzij de kennis van geslachtscellen kunnen mensen begrijpen hoe erfelijke eigenschappen worden doorgegeven van ouders op kinderen.
Bij vruchtbaarheidsproblemen kan kennis van bevruchting helpen bij behandelingen zoals IVF, waarbij zaadcel en eicel buiten het lichaam samengebracht worden.
Het begrijpen van meiose en bevruchting laat je zien waarom broertjes en zusjes op elkaar lijken, maar toch niet identiek zijn.

Controlevragen en antwoorden

Vraag: Hoeveel chromosomen heeft een menselijke geslachtscel? Antwoord: 23 chromosomen.
Vraag: Wat gebeurt er bij de bevruchting van een eicel? Antwoord: De celkern van de zaadcel en de eicel smelten samen, zodat er weer een cel met 46 chromosomen ontstaat.
Vraag: Wat is het belangrijkste verschil tussen gewone cellen en geslachtscellen? Antwoord: Gewone cellen hebben het volledige aantal chromosomen, geslachtscellen de helft.
Vraag: Hoe heten de celdelingen waarbij geslachtscellen worden gevormd? Antwoord: Meiose.
Vraag: Waarom is het belangrijk dat geslachtscellen de helft van het chromosoomaantal hebben? Antwoord: Omdat bij bevruchting het aantal wordt verdubbeld, zodat het oorspronkelijke aantal chromosomen behouden blijft.

Gebruikte documenten:

3GTbvj_thema_1 edit.pdf
598785-01_BVJ_3GT_sv1.pdf